فنون اولیه ساختمان
رومیان به منظور بر پایی بناهای خود از روشها و فنون خاصی بهره می گرفتند و با توجه به اینکه این فنون تاثیر به سزایی در شکل بنا ها داشته و در زمینه روان شناختی معماری نیز اثر گذار بوده که شناخت آن بی فایده نمی باشدمخصوصا که این وجوه مشخصه معماری رومی می باشد که می توان چنین دسته بندی کرد:
 
-اوپوس کو آدراتوم.که عبارت است از سنگهای  چهار گوش تراش که معمولا منظم اند و گاه تراش کامل ،که به صورت افقی کنار یکدیگر قرار داده می شدندکه علاوه بر کارایی های ساده در ساختن قوسها و پوششهای گهوارهای به کار می رفته است.
-اوپوس سیلیکئوم. عبارت است از دیواری که سنگهای به شکل نا منظم و دارای اندازه های جور وا جور بنا می شده است.
-اوپوس کمنتی کئوم. عبارت است از  ترکیبی از لاشه سنگهای نا منظم و گاه خردی که به وسیله ملات به یکدیگر می چسبند و شکلی کم وبیش یکنواخت و یک پارچه می یابند که در موارد پیشرفته برای تعبیه پوششها استفاده  می گردید.
-اوپوس لاتریکیوم. که روش به کار بردن خشت خام و آجرهایی که در کوره پخته شده اند در بنای پیکره های ساختمانی مبتنی است.
بیشترین و یا نوترین ابداع ساختمانی رومیان را در بنای قوسها و طاقها ی منحنی شکل می یابیم که تناسب و اندازه هایی هستند همزمانپاسخگو به نیازهای فنی و کاربردی و زیباشناختی .
بیشتر ساختن و تند ساختن دوری جستن از تلاش های نظری خالص در زمینه مدلهای کاربردی و سیتم های اندازه گذاری معطوف به شکل ظاهری بنا ها، پاسخ گویی به نیازهای محلی با احداث بناها و مجموعه های معماری از راه به کاربردن شیوه های ابداع و تدوین معماری که مدل مولد اصلی یا ماتریس یا پروتوتیپ آنها بناهای شناخته شده رومی است ولی در نهایت دو عامل دیگر نیز 
 
در ترسیم و اجرای آنها موثر است : فرهنگ محلی و سلیقه و توان معمار و معمار مجری.
 ساخت این برج که نمونه از معماری رومی است در سال 1173 در شهر پیزای ایتالیا شروع شد. این برج در حقیت به عنوان برج ناقوس کلیسای جامع پیزا استفاده میشده است. ساخت این مناره نزدیک 200 سال طول کشید و این ساخت و ساز تاخیری باعث ایجاد مشکلاتی برای این ساختمان گردید.
 
این برج 55 متر ارتفاع دارد و قطر آن نیز 16 متر میباشد که در هشت طبقه ساخته شده است. داخل برج راه پله مارپیچی مشتمل بر 294 پله وجود دارد که به بالای برج منتهی میشود. هنگامی که سه طبقه اول ساخته شد، یک طرف برج شروع به فرو رفتن در خاک کرد. این مسئله باعث شد که ساخت این برج تا 100 سال عقب بیافتد. سپس در سال 1301 شش طبقه دیگر نیز ساخته شد و در سال 1350 برج کامل گردید.
 
کجی این برج باعث شهرت فراوان آن گردیده است. در حال حاضر این برج حدود 5 متر از محور عمودی منحرف شده است و حدود یک میلیمتر در سال نیز به این انحراف افزوده میشود.
 
این همان برجی است که گالیله آزمایش معروف خودش (شتاب یکسان اجرام متفاوت) در آن اجرا کرد. 
 
از سال 1990 به دلایل ایمنی ورود مردم به این برج ممنوع شده است.
شروع به ساخت برج معروف پیزا (Pisa / Piza) که از جاذبه های توریستی ایتالیا می باشد به آگوست سال 1173 باز میگردد. اما بواسطه چندین تاخیر بسیار طولانی در ساخت آن که اغلب بخاطر جنگ های قومی صورت گرفت، پایان کار آن به حدود 200 سال بعد موکول شد. بطوری که در نهایت هنوز هم معلوم نیست که آیا معماری اولیه این برج همان است که در حال حاضر ما می بینیم یا خیر.
ارتفاع این برج از سطح زمین حدود 55 متر می باشد و ارتفاع فونداسیون آن داخل زمین حدود 3.5 متر می باشد. این برج که در اصل برای قرار دادن ناقوس کلسیای بزرگ شهر پیزا طراحی و ساخته شده است حتی قبل از کامل شدن و کج شدن نیز، از شهرت قابل توجهی در اروپا برخوردار بود.
 
معمار برج پیزا
 
Diotisalvi معمار اصلی این بنا در نظر داشت که پس از طبقه هم کف شش طبقه دیگر بالای این برج بسازد. در واقع اینگونه هم شد اما خیلی زود پس از اتمام ساخت سه طبقه در سال 1178، برج شروع به کج شدن کرد و از آن زمان به بعد علاوه بر اصلاح طراحی، تلاشها برای جلوگیری از کج شدن بیشتر آن آغاز شد.
اولین ناقوس بر روی طبقه همکف این برج قرار گرفت و پس از تکمیل سایر طبقات در سال 1350 هفت زنگ در طبقه آخر آن نصب شد.
دو نظریه اصلی علت کج شدن این برج را بیان می کند. عده ای معتقد هستند که کج شدن آن به دلیل مناسب نبودن زمین و خاک رسی / آهکی است که در اطراف برج قرار دارد. اما بسیاری دیگر به این نظر اعتقاد ندارند و کج بودن برج را یک طراحی اولیه و از پیش تعیین شده می دانند.
در طول قرن ها بارها سعی شده است که با تمهیدات مهندسی و معماری این برج به حالت مستقیم در آید اما این طرح ها هر بار به شکست انجامیده اند. بعنوان مثال در سال 1934 سعی کردند با تزریق بتون زیر برج زاویه مایل بودن آنرا کاهش دهند و یا در سال 1838 برای جلوگیری از کجی بیشتر برج با کندن تونل هایی سعی کردند زمین باتلاق مانند اطراف برج را خشک کنند. خطر سقوط برج در سال سال 1990 به حدی بود که برج برای تعمیرات و انجام عملیات جلوگیری از کج شدن به روی بازدید کنندگان بسته شد و در سال 2001 مجددا" بازدید از آن آزاد شد. 
 
در باره علل ساخت این برج می نویسند : "مردم شهر پیزا ملوان بودند و در جنگها بر مردم اورشلیم، آفریقا، بلژیک، انگلستان، نروژ، اسپانیا، مراکش و ... پیروز شدند، تنها دشمن اصلی آنها فلورانسی ها بودند. آنها برای نمایش قدرت و توانایی خود بخصوص در زمینه معماری اقدام به ساخت این برج نمودند. مجموعه جنگهاییی که بعدها میان مردم پیزا با فلورانس روی داد بارها باعث به تعویق افتادن ساخت برج شد." 
 
ساخت برج کج پیزا بدون هیچ تغییری در طرح اولیه آن دویست سال به طول انجامیده است. 
 
برج کج پیزا، برج ناقوس‌دار کلیسای جامع ایتالیاست. ساخت این برج از آگوست 1173 شروع شد و (با دو وقفه طولانی‌مدت) بدون هیچ تغییری در طرح اولیه حدود 200 سال به طول انجامیده است. 
 
در گذشته تصور می‌شد که کجی برج پیزا بخشی از طرح اولیه آن بوده است ولی امروزه می‌دانیم که این مساله صحت ندارد. ساخت این برج به صورت عمودی طراحی شده بود ولی در طول ساخت آن به تدریج کج شد (برخی معتقدند که اگر این برج کج نمی‌شد، بی‌شک یکی از فوق‌لعاده‌ترین برج‌های ناقوس‌دار دنیا می‌شد.) 
 
این برج به دلیل کجی و زیبایی خاصی که دارد از سال 1173 تاکنون همیشه کانون توجه همگان بوده است. در طول ساخت این برج تلاش‌های زیادی انجام گرفت تا با بکارگیری مصالح ساختمانی خاص جلوی کج شدن آن گرفته شود. بعدها ستون‌ها و دیگر بخش‌های تخریب شده برج بیشتر از یک بار جایگزین شدند و امروزه زیرساخت‌های جدیدی برای کم کردن میزان کج شدن برج و افزایش طول عمر آن به کار گرفته می‌شود. 
 
برج کج پیزا با 863/55 متر ارتفاع در 8 طبقه ساخته شده است. قطر بیرونی این بنا 484/15 متر و قطر داخلی 368/7 متر است. ضخامت دیوارهای پایه آن 08/4 متر است و وزن آن حدود 500/14 تن برآورد می‌شود. 
 
جهت شیب این برج در فاصله سال‌های 1173 تا 1250 به سمت شمال و از سال 1272 تا سال 1997 به سمت جنوب متمایل بوده است تا سال 1997، این برج 2/5 متر نسبت به سطح افق کج شده است. ناقوس این برج 5/3 تن وزن دارد. این برج در پشت کلیسای بزرگ شهر پیزا واقع شده است.ساخت این برج در سه مرحله انجام گرفته است. 
 
ساخت اولین طبقه این برج ناقوس که سنگ‌های مرمر سفیدرنگ در آن به کار رفته است از نهم آگوست 1173 دوران پیروزی‌های نظامی و خوشبختی شروع شد اولین طبقه این برج از ستون‌هایی که به صورت دایره‌وار در کنار هم قرار گرفته بودند، تشکیل شده بود که در جهت مقابل تاق‌های بی‌روزنه خم شده بودند در مورد هویت معمار برج کج پیزا بحث‌های زیادی وجود دارد. سال‌ها تصور می‌شد که این بنا، کار «گوگلپلمو» و «بونانو پیزانو» بوده است. سنگ قبر بونانو پیزانو در سال 1820 در پای این برج کشف شد. 
 
 بعد از اینکه طبقه سوم این برج در سال 1178 ساخته شد به دلیل اینکه 3 متر در کارهای زیرساختی آن اشتباه شده بود، برج کج شد. البته طرح این برج از آغاز نقص داشت با درگیر شدن بیزانس در جنگ با جنوا، لوکا و فلورانس ادامه ساخت این برج به مدت 100 سال با تعلیق رو به رو شد. در سال 1198 چند ساعت به طور موقت روی این بنای ناتمام نصب شد. 
 
در سال 1272 ساخت این بنا توسط معماری به نام «جیوانی‌دی‌سیمونه» از سر گرفته شد. 4 طبقه بدین ترتیب ساخته شد. مجددا در سال 1284 با شکست بیزانس در جنگ ساخت بنا متوقف شد. در سال 1372 آخرین طبقه آن که محل قرار گرفتن ناقوس بود توسط توماسودی آندرا پیزانو ساخته شد و ناقوس در محل خود قرار گرفت. 
 
وی در تلفیق عناصر گوتیک به کار گرفته شده در جایگاه ناقوس با سبک رومانسک ( معماری اروپایی قرن‌های یازدهم و دوازدهم که به تقلید از معماری رومی دارای تاق‌های ضربی و دیوارهای ضخیم بود) برج موفق عمل کرد. در واقع در بالاترین نقطه این برج هفت ناقوس وجود دارد که هر کدام یکی از نوت‌های موسیقی را دارد و بزرگ‌ترین آنها در سال 1655 نصب شده است. 
 
در سال 1838 معماری به نام «الساندرو دلا گرادسکا» گذرگاهی در اطراف این برج حفر کرد که این امر موجب افزایش کج شدن این برج شد. 
 
«بنبتو موسولینی» دستور داد تا این برج را به حالت عمودی برگردانند به همین خاطر درپای آن بتون ریخته شد که این امر منجر به فرو رفتن برج در سطح زمین شد. در طول جنگ جهانی دوم ارتش آمریکا دستور تخریب تمامی برج‌های ایتالیا را داد که برج پیزا در دقیقه آخر از این خطر در امان ماند. 
 
 
در 27 فوریه 1964 دولت ایتالیا برای جلوگیری از سقوط این برج درخواست کمک کرد. یک گروه از مهندسان، ریاضیدانان و تاریخدانان در جزایر آزور گرد هم آمدند تا راه‌های پا بر جا نگه داشتن و استحکام برج را بررسی کنند. بعد از دو دهه کار و فعالیت روی این پروژه، برج در ژانویه 1990 به روی عموم بسته شد. در طول این مدت ناقوس‌های برج برای کم شدن از وزن‌شان از محل خودجا‌به‌جا شدند. ساختمان‌های اطراف برج برای رعایت نکات ایمنی تخلیه شدند. بعد از یک دهه بازسازی و تثبیت وضعیت آن برج در 15 دسامبر سال 2001 به روی عموم مردم باز شد.  
روش‌های بسیاری برای پا بر جا نگه‌داشتن برج پیشنهاد شده که از آن جمله می‌توان به استفاده از وزنه‌های 800 تنی سربی درپای آن اشاره کرد. راه‌حل نهایی برای پیشگیری از کج شدن بیشتر برج انتقال 38 متر مکعب از سطح بر آمده زیر آن بود. طبق آخرین اطلاعات این برج تا 300 سال دیگر پا بر جا خواهد بود. 
در طول ساخت اين برج تلاش‌هاي زيادي انجام گرفت تا با بكارگيري مصالح ساختماني خاص جلوي كج شدن آن گرفته شود. بعدها ستون‌ها و ديگر بخش‌هاي تخريب شده برج بيشتر از يك بار جايگزين شدند و امروزه زيرساخت‌هاي جديدي براي كم كردن ميزان كج شدن برج و افزايش طول عمر آن به كار گرفته مي‌شود.
برج كج پيزا با 863/55 متر ارتفاع در 8 طبقه ساخته شده است. قطر بيروني اين بنا 484/15 متر و قطر داخلي آ» 368/7 متر است. ضخامت ديوارهاي پايه آن 08/4 متر است و وزن آن حدود 500/14 تن برآورد مي‌شود.
جهت شيب اين برج در فاصله سال‌هاي 1173 تا 1250 به سمت شمال و از سال 1272 تا سال 1997 به سمت جنوب متمايل بوده است تا سال 1997، اين برج 2/5 متر نسبت به سطح افق كج شده است
ناقوس اين برج 5/3 تن وزن دارد. اين برج در پشت كليساي بزرگ شهر پيزا واقع شده است.
ساخت اين برج در سه مرحله انجام گرفته است. ساخت اولين طبقه اين برج ناقوس كه سنگ‌هاي مرمر سفيدرنگ در آن به كار رفته است از نهم آگوست 1173 دوران پيروزي‌هاي نظامي و خوشبختي شروع شد اولين طبقه اين برج از ستون‌هايي كه به صورت دايره‌وار در كنار هم قرار گرفته بودند، تشكيل شده بود كه در جهت مقابل تاق‌هاي بي‌روزنه خم شده بودند در مورد هويت معمار برج كج پيزا بحث‌هاي زيادي وجود دارد. سال‌ها تصور مي‌شد كه اين بنا، كار گوگلپلمو و بونانو پيزانو بوده است. سنگ قبر بونانو پيزانو در سال 1820 در پاي اين برج كشف شد.
 
 
بعد از اينكه طبقه سوم اين برج در سال 1178 ساخته شد به دليل اينكه 3 متر در كارهاي زيرساختي آن اشتباه شده بود، برج كج شد. البته طرح اين برج از آغاز نقص داشت با درگير شدن بيزانس در جنگ با جنوا، لوكا و فلورانس ادامه ساخت اين برج به مدت 100 سال با تعليق رو به رو شد. در سال 1198 چند ساعت به طور موقت روي اين بناي ناتمام نصب شد. در سال 1272 ساخت اين بنا توسط معماري به نام جيواني دي سيمونه از سر گرفته شد. 4 طبقه بدين ترتيب ساخته شد. مجددا در سال 1284 با شكست بيزانس در جنگ ساخت بنا متوقف شد. در سال 1372 آخرين طبقه آن كه محل قرار گرفتن ناقوس بود توسط توماسودي آندرا پيزانو ساخته شد و ناقوس در محل خود قرار گرفت. وي در تلفيق عناصر گوتيك به كار گرفته شده در جايگاه ناقوس با سبك رومانسك ( معماري اروپايي قرن‌هاي يازدهم و دوازدهم كه به تقليد از معماري رومي داراي تاق‌هاي ضربي و ديوارهاي ضخيم بود) برج موفق عمل كرد. در واقع در بالاترين نقطه اين برج هفت ناقوس وجود دارد كه هر كدام يكي از نوت‌هاي موسيقي را دارد و بزرگ‌ترين آنها در سال 1655 نصب شده است.
در سال 1838 معماري به نام الساندرو دلا گرادسكا گذرگاهي در اطراف اين برج حفر كرد كه اين امر موجب افزايش كج شدن اين برج شد.
بنبتو موسوليني دستور داد تا اين برج را به حالت عمودي برگردانند به همين خاطر درپاي آن بتون ريخته شد كه اين امر منجر به فرو رفتن برج در سطح زمين شد.
در طول جنگ جهاني دوم ارتش آمريكا دستور تخريب تمامي برج‌هاي ايتاليا را داد كه برج پيزا در دقيقه آخر از اين خطر در امان ماند.
در 27 فوريه 1964 دولت ايتاليا براي جلوگيري از سقوط اين برج درخواست كمك كرد. يك گروه از مهندسان، رياضيدانان و تاريخدانان در جزاير آزور گرد هم آمدند تا راه‌هاي پا بر جا نگه داشتن و استحكام برج را بررسي كنند. بعد از دو دهه كار و فعاليت روي اين پروژه، برج در ژانويه 1990 به روي عموم بسته شد. در طول اين مدت ناقوس‌هاي برج براي كم شدن از وزن‌شان از محل خودجا‌به‌جا شدند. ساختمان‌هاي اطراف برج براي رعايت نكات ايمني تخليه شدند. بعد از يك دهه بازسازي و تثبيت وضعيت آن برج در 15 دسامبر سال 2001 به روي عموم مردم باز شد
روش‌هاي بسياري براي پا بر جا نگه‌داشتن برج پيشنهاد شده كه از آن جمله مي‌توان به استفاده از وزنه‌هاي 800 تني سربي درپاي آن اشاره كرد. راه‌حل نهايي براي پيشگيري از كج شدن بيشتر برج انتقال 38 متر مكعب از سطح بر آمده زير آن بود. طبق آخرين اطلاعات اين برج تا 300 سال ديگر پا بر جا خواهد بود.
کلیسا و برج پیزا که در ساخت آنها از سقفهای خرپایی چوبی که از سنت های مسیحیت آغازین بود استفاده شده.در این کلیسا روحیه ی بنا های صدر مسیحیت مانند سقف خرپایی و پلان باسیلیکایی هویدا ست.به خاطر موقعیت جغرافیایی خاص شهر پیزا در کنار دریا و ارتباط این شهر با نقاط دیگر بویژه شرق عناصر معماری بیزانس و معماری اسلامی در بنای این کلیسای جامع به چشم میخورد.
کلیسا در سده های یازدهم و دوازدهم میلادی با سقف خرپای چوبی ساخته شده.ستونهای کورنتی صحن کلیسا بیانگر تسلط معماری رومی و پایبندی ایتالیاییها به عناصر کلاسیک است. برج ناقوس معروف این کلیسا به خاطر نشست پی اش 4.2 متر از خط قائم انحراف دارد. برج پیزا از برجهای شهر راونا تاثیر گرفته وتکرار قوسها در طبقات این برج از ظرافت جالبی بخوردار است وبه طور کلی تکرار در نما ارتباط و پیوند خاصی به کل مجموعه داده است.
برج پيزا در هشت طبقه به ارتفاع 55 متر ساخته شده كه ، در آن 300 پله نصب گرديده است . ضخامت پي های برج در حدود 5 متر است كه بر روی ماسه، كار گذاشته شده اند. عده ای معتقد هستند همين امر سبب كج شدن برج گرديده است. كل انحراف برج 2/4 متر است كه 30 سانتيمتر اين كجي ، مربوط به 100 سال اخير است.
و......